Η φιλοσοφία του Νεοπλατωνισμού αποτελεί μία από τις ευγενέστερες εκφράσεις του ανθρώπινου πνεύματος. Αναπτύχθηκε μέσα σε ιστορικά συγκεκριμένη χρονική περίοδο, όμως επέδρασε πολυποίκιλα στην Πατερική θεολογία, τη Βυζαντινή, τη Μεσαιωνική, τη Νεώτερη και Σύγχρονη φιλοσοφία. Ο παγανιστικός Νεοπλατωνισμός οδηγήθηκε στη συγκρότηση ενός ολοκληρωμένου συστήματος σκέψης απαρτιζόμενο από κοσμολογικές, ηθικές, γνωσιολογικές, ψυχολογικές, θεολογικές, νοολογικές και φυσικές θεωρίες. Επίσης, προσέφερε μία στηριγμένη σε ανθρωπολογική βάση μεταφυσική ελπίδα για τη βίωση ενός μυστικού ταξιδιού της ψυχής. Εμπεριέχει ακόμη αστρολογικές και αστρονομικές θεωρίες, τις οποίες συνέδεσε με την τέχνη της μαντείας, αλλά και με τη θεωρία της συμπαντικής υπόστασης της Ψυχής και της Ψυχής του κόσμου. Ο κόσμος συχνά θεωρείται ως ένα παίγνιο ή μία φαρσοκωμωδία, όπου τα ανθρώπινα υποκείμενα εμπαίζονται και λοιδορούνται, την οποία όμως ως τέτοια δεν θα πάρουν στα σοβαρά. Η νεοπλατωνική ψυχολογία αναφέρεται στη συμπαντική συνάφεια και αλληλεξάρτηση όλων των όντων, εντός της οποίας κάθε μεταβολή ενός μέρους επιδρά ομοιοπαθητικά σε ένα άλλο. Σύμφωνα με μία μεταφορά που απαντάται στις Εννεάδες του Πλωτίνου, η αρμονία του όλου είναι σαν το παίξιμο μίας λύρας, στην οποία οι χορδές συντονίζονται μεταξύ τους. Μέσα σε αυτή την επικράτεια της κοσμικής συμπάθειας εντάσσονται και οι άνθρωποι που ανερχόμενοι την κλίμακα των υποστάσεων προσμένουν την ένωση με το Εν, εάν και μόνο γίνουν άριστοι. Η ζωή, η νόηση και το είναι συναποτελούν μία τριάδα στενά συνδεδεμένων όρων• οι σταθερές αξίες βρίσκονται στο βασίλειο των νοητών, εντός του Νου και όχι έξω από αυτόν: εκεί ανήκουν τα καθόλου, που συχνά αντιστοιχούν, χάρις σε μία άπειρη δύναμη, σε κάθε επιμέρους ον. Ο Νεοπλατωνισμός θέλησε να αναδείξει την υπέρτατη αρετή, την οποία αντιπροσωπεύουν άνθρωποι που θεωρήθηκε ότι διέθεταν εξαιρετική ωριμότητα και θεωρητική διαύγεια. Παρά όλα αυτά, συνδύαζαν εκτός από τη διδασκαλία, υπερφυσικά χαρίσματα, όπως την πρόβλεψη του μέλλοντος, διαίσθηση, αιώρηση, μαγικές επικλήσεις και αντεπωδές. Προσχώρησαν στον πανθεισμό και συνέχισαν το παγανιστικό ιδεώδες, αν και αποδέχονται όλοι την προτεραιότητα της μία και μόνης, έστω απροσδιόριστης, πρώτης αρχής του παντός. Από αυτήν την αρχή απορρέει το σύνολο του υπαρκτού σύμφωνα με τις διαβαθμίσεις των υποστάσεων, που μετέχουν, λιγότερο ή περισσότερο, ανάλογα με τη μακρινή ή κοντινή απόστασή τους, στην αρχή δηλαδή στο Αγαθό, τον Θεό ή το Εν. Η προσέγγιση του τελευταίου προϋποθέτει μία λογική προετοιμασία και ένα είδος ενατένισης, που ομοιάζει με την εισχώρηση κατά τις μυστηριακές τελετές, στα άδυτα των αδύτων (Unio Mystica).